Badania alternatywne dla OZSS
… jak Opiniodawczy Zespół Sądowych Specjalistów
Prężnie działającym organem Instytutu jest Zespół Opiniodawczy, który jest alternatywą dla Opiniodawczych Zespołów Sądowych Specjalistów (OZSS, dawniej RODK). Instytut jest organem doradczym dla sądów w całej Polsce, na ich zlecenie sporządza opinie dotyczące rodzin, rodziców i dzieci, opiniuje także w sprawach karnych oraz prowadzi mediacje. Opinie Zespół sporządza zarówno na potrzeby sądów jak i osób prywatnych, chcących ustalić predyspozycje rodzicielskie, rodzaj i siłę więzi między rodzicem i dzieckiem lub między małżonkami, wiarygodność członka rodziny, stan zdrowia psychicznego i wiele innych.
Członkowie Zespołu są zwykle biegłymi sądowymi z wieloletnim stażem pracy w sądownictwie, pracy klinicznej diagnostycznej i psychoterapeutycznej oraz orzeczniczej. Dodatkowo specjaliści Instytutu są psychologami z przygotowaniem pedagogicznym, doświadczonymi w pracy z dziećmi i młodzieżą i rodzinami. Zespół Opiniodawczy prowadzi również badania podłużne z zakresu psychologii sądowej i psychologii rodziny, dane i wnioski z badań służą klinicystom Instytutu Analiz Psychologicznych w publikacjach naukowych.
Zespół wydaje również ekspertyzy dotyczące prawidłowości opinii wydanych przez OZSS.
Jednym z kluczowych zadań Instytutu jest sporządzanie niezależnych, obiektywnych opinii w sprawach cywilnych, karnych, rodzinnych i opiekuńczych oraz w sprawach nieletnich, na podstawie przeprowadzonych badań psychologicznych, pedagogicznych lub lekarskich. Opinie są sporządzane na zlecenie instytucji państwowych, firm, kancelarii prawnych oraz osób indywidualnych. Opinia jest wydawana po przeprowadzeniu specjalistycznego badania, zgodnie z zakresem posiadanych i wymaganych do udzielenia wyczerpującej odpowiedzi na postawioną tezę, kompetencji specjalistów. Badani przed przystąpieniem do badań są szczegółowo informowani o przebiegu i procedurze procesu diagnostycznego. Czas przeprowadzenia badań zależny jest m.in. od złożoności sprawy i ilości osób biorących udział w badaniu, dynamiki przeprowadzanych wywiadów oraz potrzeb i możliwości badanych.
Specjaliści opiniujący w Zespole mają świadomość ważności spraw, z którymi zmagają się osoby badane, jak również świadomość kryzysu psychologicznego czy też trudnej sytuacji emocjonalnej, w jakiej znajdują się niejednokrotnie osoby objęte badaniem, stąd każda sprawa jest traktowana indywidualnie. Badający dokładają starań, aby małoletnie dzieci pozostawały na spotkaniu, tylko tyle czasu, ile jest konieczne dla uzyskania wystarczającego materiału badawczego, a czas badania był dla dziecka maksymalnie komfortowy. Na początku spotkania osoby badane otrzymują podstawowe informacje na temat przebiegu procedury i zasad obowiązujących podczas badania. Następnie, po uzyskaniu zgody na badanie przeprowadzana jest rozmowa. Również w początkowej fazie badania, ma miejsce rozmowa z małoletnimi i przedstawienie im w sposób dostosowany do wieku i możliwości rozwojowych, zasad i celu spotkania. Badanie dziecka jest przeprowadzane bez obecności rodzica/ opiekuna. W każdym momencie badania dziecko może zwrócić się z prośbą o dołączenie do rodzica/opiekuna. Wskazane jest, aby dzieci zostały poinformowane o spotkaniu w Instytucie, w taki sposób, aby nie były zaskoczone wizytą wiążącą się z badaniem. Przekazanie krótkiej informacji o celu spotkania, bez nadmiarowych reakcji emocjonalnych, a także bez przekazywania szczegółów trwającego konfliktu między dorosłymi, pozwoli zminimalizować przeżywany czasem niepokój przed nową dla dziecka sytuacją. Poza częścią badania małoletnich, badający przeprowadzają wywiady z każdą dorosłą osobą objętą badaniem. Poza wywiadem, osoby badane wykonują również testy diagnostycznie. Wszystkie stosowane podczas spotkania metody, zarówno wywiady, obserwacje interakcji między osobami badanymi, wytwory, wykonywane testy, wchodzą, obok analizy dokumentacji (lub akt sprawy jeśli zlecającym jest sąd), w skład zastosowanych metod badawczych, poddawanych wnikliwej analizie, interpretacji oraz integracji, celem sporządzenia opinii.